Home : Articles : Greek : ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
του Franklin Levinson
Οι άνθρωποι αφαιρούν την ελευθερία επιλογής με το να κλειδώνουν τους εγκληματίες στην φυλακή ως τιμωρία για τα εγκλήματά τους. Σκεφτείτε το άλογο – πάντοτε αθώο και δεν έχει διαπράξει κανένα έγκλημα ή αδίκημα, κι όμως, έχει ελάχιστη, αν όχι καμία, αληθινές ελευθερίες ή ελευθερία επιλογής. Το αναγκάζουμε να κάνει ό,τι το διατάζουμε όποτε και όπου θέλουμε εμείς και να μένει οπουδήποτε του λέμε εμείς. Το να βρίσκουμε τρόπους να έχουμε ό,τι θέλουμε, γίνεται ιδέα του αλόγου και η ελεύθερη επιλογή είναι μια ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ άποψη στην εκπαίδευση, η οποία σπάνια εφαρμόζεται. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να είναι ανεύθυνοι ως προς τη συμπεριφορά των αλόγων τους. Δεν σημαίνει να αφήνουμε το άλογο να κάνει ό,τι θέλει όταν είμαστε μαζί του. Σημαίνει ότι οι ιδιοκτήτες αλόγων κι οι εκπαιδευτές γίνονται πολύ έξυπνοι, δημιουργικοί και μη αντιδραστικοί, με θετικούς τρόπους με τα άλογά τους κατά τη διάρκεια των συναναστροφών μεταξύ τους και της εκπαίδευσης. Με το να ακολουθούμε το παράδειγμα του αρχηγού της αγέλης των άγριων αλόγων, μπορούμε να αναπτύξουμε μια σχέση με τα άλογά μας, στην οποία είναι επιλογή του ίδιου του αλόγου να μας «ακολουθεί ως αρχηγό» και να προσπαθεί να συμμορφώνεται με όλα τα λογικά αιτήματά μας που τα εκφράζουμε με σωστό τρόπο.
Οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουν τη δυνατότητα τώρα να μελετήσουν τη συμπεριφορά των αλόγων στην άγρια φύση. Αν όμως, μπορούσαμε να το κάνουμε, θα βλέπαμε ότι δεν υπάρχει κανένας εξαναγκασμός από τον αρχηγό/τους αρχηγούς της αγέλης ως προς τα άλλα μέλη αυτής. Όταν η αρχηγός της αγέλης αποφασίζει πως είναι ώρα να μετακινηθεί η αγέλη της, ξεκινάει να πάει εκεί που της λέει η σοφία και τα ένστικτά της και τα υπόλοιπα μέλη απλά την ακολουθούν. Αν αυτή η αρχηγός αγέλης θελήσει να κινηθεί μέσα στην ομάδα της, απλά πηγαίνει όπου θέλει και τα υπόλοιπα μέλη παραμερίζουν. Δεν εξαναγκάζει τίποτε και κανέναν. Σε περιπτώσεις που η αρχηγός θέλει να συνετίσει ένα νεαρής ηλικίας μέλος της αγέλης που δεν δείχνει σεβασμό, θα χρησιμοποιήσει πολύ σαφή γλώσσα σώματος και το λιγότερο δυνατό ποσοστό ενέργειας, για να οδηγήσει το νεαρό άλογο μακριά από την ασφάλεια της αγέλης μέχρι να μείνει μόνο του, σε κάποια απόσταση πιο πίσω από την αγέλη. Έπειτα, το κρατάει μακριά μέσω της χρήσης της γλώσσας του σώματος μέχρι, και πάλι μέσω της γλώσσας του σώματος, του επιτρέπει να επιστρέψει στην ασφάλεια της αγέλης. Δεν χτυπάει το άλογο, δεν το τιμωρεί και δεν θυμώνει μαζί του. Διδάσκει αυτό το νεαρό άλογο. Ένα άλογο στην φύση, μόνο του, είναι πολύ ευάλωτο στο να σκοτωθεί από κάποιον αρπακτικό ζώο. Το άλογο-αρχηγός της αγέλης χρησιμοποίησε το φυσικό ένστικτο για επιβίωση για να διδάξει το νεαρό άλογο ένα μάθημα. Έτσι, γίνεται επιθυμία κι επιλογή του νεαρού αλόγου το να ακολουθεί την αρχηγό και να συμμορφώνεται.
Η επικοινωνία γίνεται όλη με τη γλώσσα του σώματος και την ενέργεια που περνάει μέσα από αυτό. Οι ανθρώπινες επικοινωνίες μας επίσης περιλαμβάνουν ενέργεια. Μιλάμε με λέξεις και ασυνείδητα μέσω του σώματός μας, με ευγενική ενέργεια, θυμωμένη/επιθετική ενέργεια, με ενθουσιώδη ή ήρεμη ενέργεια. Η ομιλία μπορεί πάντοτε να περιέχει μια πληθώρα συναισθημάτων. Η αποτελεσμα-τική ανθρώπινη επικοινωνία συχνά επιτυγχάνεται μέσω του να γνωρίζουμε την ενέργειά μας και την πρόθεση και την ακριβή επιλογή λέξεων και κινήσεων (συνειδητή στάση σώματος) για να επιτύχουμε όσο το δυνατό μεγαλύτερη σαφήνεια. Τα άλογα στην άγρια αγέλη εμπιστεύονται και σέβονται τον αρχηγό/ τους αρχηγούς τους. Η επιβίωσή τους εξαρτάται από αυτούς. Αυτά τα άλογα-αρχηγοί πάντοτε επιδεικνύουν πολλά στοιχεία σημαντικής αρχηγίας. Έχουν πλήρη ακεραιότητα (τιμιότητα, δεν κρατάνε «μούτρα», δεν κάνουν το «νταή» στα άλλα άλογα όπως κάποια άλλα κάνουν, αναζητούν τον ήπιο τρόπο για να συμβιώνουν με τα άλλα μέλη της αγέλης, κλπ.) και είναι σοφά ως προς τους τρόπους επιβίωσης. Αυτά τα χαρακτηριστικά του αρχηγού κερδίζουν την εμπιστοσύνη και το σεβασμό των άλλων αλόγων. Μέσα από αυτό τον κεκτημένο σεβασμό και την εμπιστοσύνη, τα υπόλοιπα μέλη οικειοθελώς επιλέγουν και είναι δική τους ιδέα, να ακολουθούν τις επιθυμίες του αρχηγού της αγέλης. Η ερώτηση είναι: πώς μπορούμε εμείς οι άνθρωποι να αναπτύξουμε αυτό το ίδιο είδος ηγεσίας με τα άλογά μας και να κάνουμε τις επιθυμίες μας να γίνουν δική τους απόφαση κι επιλογή να μας ακολουθούν ως αρχηγούς;
Οι σκέψεις μου ως προς αυτό, πρώτα απ’ όλα, αφορούν τη δική μας ακεραιότητα. Είμαστε ειλικρινείς με τα άλογά μας; Με αυτό εννοώ, μήπως χρησιμοποιούμε τον εξαναγκασμό για να πάρουμε αυτό που θέλουμε, αντί να το καταφέρνουμε μέσω της εξαιρετικής και κατάλληλης επικοινωνίας, της επιδέξιας ηγεσίας, της γνώσης μας περί αλόγων και των σωστών δεξιοτήτων. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τον εξαναγκασμό (βία, δωροδοκία, απειλές, φόβος) με τα άλογα, από άγνοια ή επειδή φαίνεται να είναι σκόπιμο. Έχουμε την τάση να θέλουμε αυτό που θέλουμε από τα άλογά μας και να το θέλουμε τώρα. Αυτό δεν είναι ηγεσία και δεν επιδεικνύει ακεραιότητα. Η υπομονή κι η συνέπεια είναι επίσης, πολύ σημαντικές πλευρές του να είναι κανείς άξιος εμπιστοσύνης και να κερδίζει το σεβασμό των άλλων. Αυτά τα στοιχεία επίσης είναι μέρος της καλής ηγεσίας και της ακεραιότητας. Έχω δει επαγγελματίες εκπαιδευτές και δασκάλους να δείχνουν λίγη υπομονή με ένα νεαρό άλογο το οποίο φοβάται να κινηθεί προς τα εμπρός. Νομίζουν ότι το άλογο είναι πεισματάρικο, ενώ αυτό απλά φοβάται. Αντί να έχουν την υπομονή, τη γνώση και τις δεξιότητες να εκπαιδεύσουν πραγματικά το ζώο, πολλοί απλά θα χτυπήσουν επανειλημμένα το άλογο στα πλευρά με τις φτέρνες τους και θα χρησιμοποιήσουν ένα μαστίγιο για να σπρώξουν το άλογο προς τα μπρος. Αυτό δεν είναι ηγεσία, ούτε και καλός τρόπος εκπαίδευσης. Επιπλέον, κάτι τέτοιο μαθαίνει το ζώο να φοβάται τα ανθρώπινα πόδια και το παροτρύνει να μην του αρέσει να το ιππεύουν. Κάτι τέτοιο μαθαίνει το άλογο να αντιστέκεται στα ανθρώπινα αιτήματα αντί να το ενθαρρύνει να επιλέγει να συμμορφώνεται με τις επιθυμίες των ανθρώπων. Ασκεί την αρχή της αρνητικής ενίσχυσης συμπεριφοράς αντί την αρχή της θετικής ενίσχυσης συμπεριφοράς. Αυτός ο εκπαιδευτής αιτιολογεί τη συμπεριφορά του λέγοντας ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για τη χρήση θετικής ενίσχυσης και/ή ότι το ζώο θα πρέπει απλά να κάνει αυτό που του ζητιέται έτσι κι αλλιώς. Αυτός ο εκπαιδευτής έχει δείξει ότι δεν κατανοεί τη θετική ενίσχυση συμπεριφοράς ως εκπαιδευτική αρχή και μέθοδο και ότι επιλέγει τη βία από την υπομονή. Αυτό δείχνει ότι στερούνται αληθινών γνώσεων περί αλόγων και σεβασμού για αυτά. Η αλήθεια είναι πως η θετική ενίσχυση όντως βοηθάει στη δημιουργία μιας θετικής μη αντιδραστικής ανταπόκρισης με τα άλογα. Θα βοηθήσει το άλογο πραγματικά να επιλέξει να συμμορφωθεί με τις επιθυμίες του ανθρώπου. Η θετική ενίσχυση είναι πιο αποτελεσματική από την αρνητική, επειδή διδάσκει το τι θέλουμε να κάνει το άλογο οικειοθελώς, αντί να επιβάλλει τη θέλησή μας και να χρησιμοποιεί το φόβο του πόνου ή της δυσφορίας ως κίνητρο. Εξίσου εξαιρετικά σημαντικό είναι να υποστηρίζουμε τα άλογά μας στη διατήρηση μιας καλής στάσης απέναντι στις συναναστροφές μας μαζί τους.
Τα άλογα εκ φύσεως θα επιλέξουν την ευκολότερη πορεία και το μονοπάτι με τη λιγότερη αντίσταση. Θα επιλέξουν να διαλέξουν έναν τρόπο με το λιγότερο ποσοστό ενέργειας, τον πιο ομαλό και τον πιο άνετο. Έτσι δουλεύει το μυαλό ενός αλόγου. Στην πραγματικότητα, το άλογο προτιμάει να λαμβάνει κάποιος άλλος τις πιο σημαντικές αποφάσεις, καθώς το να ακολουθεί έναν καλό αρχηγό χρειάζεται λιγότερη προσπάθεια (λήψη αποφάσεων) από το να παίρνει το ίδιο τέτοιες αποφάσεις. Έτσι, αντί να χρησιμοποιούμε την τιμωρία για τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές ή τη μη συμμόρφωση, οι άνθρωποι μπορούμε απλά να γίνουμε πιο έξυπνοι και να βρούμε ένα φυσικό εμπόδιο για το άλογο που πηγαίνει ενάντια στις επιθυμίες μας. Ένα παράδειγμα αυτού: αν, για κάποιο λόγο, ένα άλογο αρχίσει να κουνάει το κεφάλι του πέρα-δώθε πάνω στον άνθρωπο, ο άνθρωπος θα μπορούσε απλά να κρατήσει τα δυο δάχτυλά του σε τέτοια θέση ώστε το άλογο να σκουντάει το μάγουλό του πάνω στα ανθρώπινα δάχτυλα όταν κάνει αυτή την κίνηση με το κεφάλι του. Σε πολύ σύντομο διάστημα το άλογο θα καταλάβει πως το κούνημα του κεφαλιού του προς τον άνθρωπο δεν είναι πολύ καλή ιδέα. Ή, αν ένα άλογο, όταν είναι δεμένο με ιμάντα ή ελεύθερο, κινείται μόνο προς μια κατεύθυνση, ο χειριστής μπορεί απλά να σταθεί σε τέτοια θέση αυτός και το άλογο, ώστε η κίνηση προς την κατεύθυνση προς την οποία προσπαθεί να πάει το άλογο να εμποδίζεται από έναν τοίχο ή έναν φράχτη. Το να αφήνετε την αντίθετη κατεύθυνση ανοιχτή και με εύκολη μετακίνηση προς τα κει, τελικά θα φανεί σα να είναι ιδέα του ίδιου του αλόγου, το να κινηθεί προς την ελεύθερη κατεύθυνση όταν του ζητηθεί. Αυτός ο τρόπος εκπαίδευσης βασίζεται στην κοινή λογική, δεν δημιουργεί φόβο ή αντίσταση κι έχει αποτελέσματα.
Εμείς λοιπόν, οι ιδιοκτήτες αλόγων κι οι εκπαιδευτές έχουμε επιλογή. Μπορούμε να επιλέξουμε το μονοπάτι της ειρήνης με τα άλογα ή το μονοπάτι της διαμάχης με τις εκπαιδευτικές μας μεθόδους. Μπορούμε να επιλέξουμε να επιβραβεύσουμε τη συμπεριφορά που θέλουμε με το να αφαιρέσουμε όλη την πίεση από το άλογο και να του προσφέρουμε μερικές στιγμές ηρεμίας. Ή, μπορούμε να τιμωρήσουμε το άλογο επειδή είναι ανυπάκουο, όπως θα κάνανε σε κάποιο είδος σκλάβου. Τα άλογα κι οι άνθρωποι είναι δάσκαλοι και μαθητές οι μεν για τους δε. Αυτή η άποψη βασίζεται στις αρχές του Attitudinal Healing που ανέπτυξαν ο Δρ. Jerry Jampolsky κι η σύζυγός του Δρ. Diane Cirincione. Παρακαλώ επισκεφτείτε το www.AHInternational.org για περισσότερες πληροφορίες επ’ αυτού. Το να μάθουμε πώς να μαθαίνουμε από ένα άλογο είναι ένα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση που μας οδηγεί στην επιτυχία μαζί τους. Το να δείχνουμε σεβασμό προς το άλογο με το να γίνουνε καλοί ακροατές και να αντιδράμε κατάλληλα, θα μας βοηθήσει στο να αναπτύξουμε εμπιστοσύνη και σεβασμό με τα άλογα. Είναι ενδιαφέρον ότι οι ίδιες αρχές ισχύουν και για τις ανθρώπινες σχέσεις. Παρακαλώ επισκεφτείτε το site μου www.WayoftheHorse.org για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις εκπαιδευτικές μου μεθόδους, τη φιλοσοφία, τις παρεχόμενες υπηρεσίες και τα προγράμματα.